fontes imajen : google

Loluwari Média (Dili) – Dezafiu utilizasaun plataforma dijitalizasaun iha era modernu no risku ne’ebé fo ameasa ba utilizasaun rede internet ne’ebé presiza lei sibernetika atu fo seguransa ba rede internet atu proteze direitu no prevene krime Sibernétika.    

Daudaun ne’e, Timor-Leste sei halo hela progrésu ba infra-estrutura digital, no iha tempu Nónu governu Konstitusionál liuhusi Ministeriu Justisa iha hanoin atu dezenvolve Lei Sibernétika, ida ne’ebé fo seguransa ba rede internet, atu proteje direitu digital, no prevene krime sibernétika.

Lei ne’e sei ajuda hodi evita ameasa sibernétika, no garante integridade dadus, no promove konfiansa iha sistema digital. Ho lei ne’e bele fo garantia ba seguransa individu, negósiu, no institusaun governu iha ambiente digital ne’ebé sei kontinua dezenvolve no inovasaun teknológika.

foto; google

Hodi kria lei ida ne’ebé efikás, Timor-Leste bele refere ba padraun internasionál. General Data Protection Regulation (GDPR) fó fundamentu forte ba privasidade no konfidensialidade dadus, atu assegura protesaun informasaun pessoal no finansial.

Tanba ne’e, Cybersecurity and  Infrastructure Security Agency (CISA) husi Estadu Unidus bele fó orientasaun ba protesaun infra-estrutura kritiku nasionál.

(Supangkat et al, 2025) Digital identity implementation roadmap. Husi perspetiva seguransa sibernétika, Timor-Leste bele uza National Institute of Standards and Technology (NIST) Cybersecurity Framework (CSF) no NIST Special Publication 800-30 atu estrutura metodologia ba avalia risku, kontrolu seguransa sibernétika, no juridisaun iha espasu sibernétika.

(The NIST Cybersecurity Framework (CSF) 2.0, 2024) Steps for creating and using a CSF Organizational Profile

foto Google

Hodi halo transasaun finansial ne’ebé seguru, Payment Card Industry Data Security Standard (PCI DSS) bele fo regulamentu ba banku digital, fintech, no sistema pagamentu eletróniku, atu prevene fraude finansial. Ne’ebe importante mós maka kontratu eletróniku, asina eletróniku, no asina digital, atu fó konfiansa ba negósiu digital.

Source: https://www.pcisecuritystandards.org  Iha IT Governance, COBIT (Control Objectives for Information and Related Technologies) bele hatún modelu governansa atu aumenta seguransa organizasaun. Mapeamentu CSF & COBIT sei ajuda Timor-Leste ba seguransa cibernétika ho objetivu negósiu no rezolve problema risku.

COBIT Components of a Governance System. Hili padraun internasionál sira ne’e, Timor-Leste sei kria Lei Sibernétika ho diak atu hala’o regulamentu krime sibernétika, aumenta konfiansa digital, promove seguransa, no inovasaun iha mundu digital.

Jornalista : Chay Risky

By Ilima'a

Profile Loluwari Media online Loluwari media Online nudar instituisaun midia ida, ne’ebé hala’o nia atividade konaba partilla informasaun ba publiku, iha kapital Dili. Iha suku vila verde postu administrativu Vera Cruz. Loluwari.com foku partilla informasaun atual sira ne’ebé akontese kada loron iha rai laran, liliu preokupasaun publiku nian iha area remotas to’o iha nivel nasional. Loluwari media online hahu nia atividade hodi pasa informasaun iha situasaun estadu emerjensia daruak metade fulan maiu tinan 2020. Maske nune’e loluwari Media online foin mak hetan lisensa husi servisu rejistu verifikasaun emprezarial Institutu publiku SERVE, IP husi kompania LOLUWARI IRA, LDA iha loron 30 fulan junu tinan 2020, ho nia lisensa operasional 1322586. Bazeia ba lei komunikasaun social artigu 40 no 41 konaba liberdade imprensa no liberdade espresaun sidadaun hotu iha direitu atu expresa sira hanoin tuir dever no obrigasaun ne’ebé la viola ema seluk nia liberdade. Inisiativa hari’i Loluwari Media Online, tanba ejensensia konsellu imprensa nian konaba publikasaun informasaun ne’ebé fo sai ba publiku tenke tama kategoria konsellu imprensa nian, no instituisaun media sira atu publika informasaun tuir lei komunikasaun social no komunga kodegu etika jornalistika ne’e sai ukunfuan ba jornalista sira hala’o kna’ar. Instituisaun media sira nia papel partilla informasaun ba publiku liuhusi publikasaun lorloron ho meius komunikasaun social sira kompostu husi media elektronika, media imprime no media online. Ne’ebé publikasaun informasaun sira laiha intervensaun husi media nain sira ho intensaun politika no ekonomia. Loluwari Media Online nudar instituisaun media privadu ne’ebé eziste atu publika informasaun tuir padraun Konsellu Imprensa no mos asosiaun jornalsita sira hanesan Timor Leste Press Union TLPU, Asosiaun Jornalista Timor Leste ne’ebé sai matadalan ba kna’ar media sira. Loluwari media online nudar instituisaun media ho orientasaun lukrutivu hanesan media privadu ne’ebé loke kampu servisu ba an rasik iha era agora hodi redus desempregu iha rai laran. Rendementu ne’ebé loluwari hetan sei mai husi iklan husi parseiru sira hanesan governu, seitor privadu sira seluk opiniaun no meius seluk. Atu fasilita salariu ba nia membru sira ne’ebé mak emprega aan iha Loluwari Media Online. Buat seluk ne’ebé la mesiona sei kesi iha regulamentu internu kompania nian ho rigorozu. Vizaun no Misaun Vizaun • Nudar referensia ne’ebé inspira leitor sira liliu publiku nia prepetiva konaba informasaun ne’ebé adekuadu iha era global ba liberdade publiku nia atu konsumu informasaun. Misaun • Informasaun ne’ebé ho tipu edukativu nudar kontrolu sosial ba publiku. • Partilla informasaun iha teritoriu tomak kobre informasaun atual akontesementu atual iha area edukasaun saude ekonomia, agrikultura no seitor produtivus sira. • Hamri’ik ho Forma rasik atu pasa informasaun iha politika redasaun no editorial ne’ebé tuir matadalan kodegu etika jornalistiku. • Produz nutisia ne’ebé independent no livre husi presaun politika no ekonomia maibe firme publika informasaun ho balansu no diferenti. • Produtu informasaun ne’ebé kualidade Strutura redasaun Xefe Redasaun : Cesar Pires Kordendor Kobertura : Alberto Pires Sekretaria Redasaun : Fernando da Costa Redaksi: Herminio Cardoso, Fernando da Costa, Alberto Pires, Sergio da Cruz, Elio da Costa, Estevão Nunu, Diretór Kompania Loluwari Ira, LDA : Herminio Cardoso Manajer Iklan/Marketing: Hernania Febriani Soares Cardoso Finansa : Otilia Caldas IT/Web: Benigno Aquino Campos, Salis Cardoso Office : Lemorai, Vila Verde, Vera Cruz, Dili, Timor Leste. phone: 74327856 (WA/SMS) fanpage facebook : loluwari media online email : cesarpires046@gmail.com

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *